Transport morski ma ogromne znaczenie w dzisiejszym świecie. W ten właśnie sposób przesyła się ogromną większość towarów. Współpraca pomiędzy partnerami biznesowymi z różnych zakątków świata może być jednak trudna ze względu na różnice w regulacjach prawnych. Dlatego też na potrzeby handlu międzynarodowego stworzono reguły Incoterms, które definiują zasady dotyczące odpowiedzialności za przewożony towar na różnych etapach transportu morskiego.
Incotermes – co to właściwie jest?
Na czym właściwie polega problem z handlem międzynarodowym? W różnych krajach przepisy prawa dotyczące reguł organizowania transportu mogą się bardzo pomiędzy sobą różnić. Rodzić to może konflikty pomiędzy eksporterem a importerem. W niektórych sytuacjach rozstrzygnięcie takich konfliktów może być trudne, ponieważ niekoniecznie musi być wiadomo, do przepisów jakiego prawa powinno się daną sprawę odnieść. Dlatego też stworzono Incoterms, czyli Międzynarodowe Reguły Handlu. Wynikają one z przepisów Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach w międzynarodowej sprzedaży towarów, której początki sięgają lat trzydziestych dwudziestego wieku, a która do tego czasu była wielokrotnie nowelizowana. Reguły Incoterms co do zasady dotyczą wyłącznie ustaleń pomiędzy importerem a eksporterem (z pominięciem firm transportowych i spedytorów) w przypadku handlu dobrami materialnymi.
Konstrukcja formuł Incoterms
Istnieją różne reguły Incoterms, które dzieli się na kategorie ze względu na wybrany środek transportu. Każda formuła powinna jednak zawierać pewne konkretne elementy. W praktyce każda z nich składa się z dziesięciu artykułów, które definiują zobowiązania partnerów w handlu międzynarodowym odnośnie dostawy towaru i jej opłacenia, licencji i wszelkich formalności związanych z przewozem, podpisania i opłacenia umowy przewozowej, odbioru towaru i dostarczenia go do firmy odbiorcy, ryzyka, które związane jest z transportem, dokumentacji transportowej i celnej, a także właściwego znakowania. Każda formuła Incoterms definiuje w sposób precyzyjny wzajemne zobowiązania stron transakcji, dzięki czemu nie może być wątpliwości co do jej najważniejszych aspektów.
Incoterms dla transportu morskiego
Spedycja morska sprzedawanych w handlu międzynarodowym towarów zdefiniowana jest przez cztery najważniejsze, dotyczące tego typu transportu formuły: FAS, FOB, CFR i CIF.
FAS (Free Alongside Ship) – towar ułożony jest wzdłuż burty statku. Kupujący wybiera środek transportu i datę, w której towar musi być dostarczony do portu. Eksporter dostarcza towar na teren portu i umieszcza go wzdłuż burty statku, na rampie załadunkowej. Tutaj jego odpowiedzialność się kończy i za wszystkie pozostałe kwestie związane z transportem odpowiadać będzie już nowy właściciel towaru. Ryzyko związane z transportem przechodzi w całości na kupującego już w momencie odstawienia towaru do załadunku.
FOB (Free on Board) – towar dostarczany jest na pokład statku. Od poprzedniej formuły FOB różni się tylko tym, że obowiązkiem sprzedającego jest jeszcze dostarczenie towaru na pokład statku, a więc musi on opłacić załadunek. W tym momencie jego odpowiedzialność za towar kończy się definitywnie, a całe ryzyko przechodzi na kupującego.
CFR (Cost and Freight) – w tym przypadku towar również dostarcza się na pokład statku. Na sprzedającym ciążą dodatkowe obowiązki. Musi on dokonać odprawy celnej i opłacić transport do portu docelowego. Ryzyko związane z transportem i dodatkowe opłaty są już po stronie kupującego.
CIF (Insurance and Freight) – towar dostarczany jest na pokład statku. Sprzedający nie ponosi kosztów transportu, ale musi opłacić ubezpieczenie towaru na jego czas.
